Dr. Syeikh Mohamad Idris bin Abdul Rauf Al-Marbawi, AMP (10 Mei 1896- 13 Oktober 1989) ialah seorang tokoh di dalam bidang persuratan yang tidak asing lagi bukan sahaja di Nusantara, malah di Mesir dan Makkah terutamanya dalam bidang bahasa Arab, ilmu Hadith, tafsir dan fiqah. Kamus Al-Marbawi, hasil nukilannya adalah kamus Arab-Melayu yang terunggul sekali di Nusantara sehingga hari ini.
Riwayat hidup
Syeikh Idris dilahirkan di sebuah kampung bernama Misfallah di Makkah
pada 28 Dzulkaedah 1313 Hijrah bersamaan 10 Mei 1896. Ibu bapa beliau
berasal dari Kampung Lubok Merbau, Kuala Kangsar, Perak Darul Ridzuan. Ketika berusia 10 tahun, beliau sudah mampu menghafal kitab suci Al-Quran sebanyak 16 juzuk, di samping beberapa buah kitab lain. Pada tahun 1323 Hijrah, beliau pulang ke Malaysia bersama-sama keluarga.
Sekembalinya ke Malaysia, beliau meneruskan pengajiannya di Sekolah Melayu Lubok Merbau (kini dikenali Sekolah Kebangsaan Syeikh Mohd Idris Al-Marbawi).
Seterusnya beliau melanjutkan pengajiannya di beberapa buah sekolah
pondok, antaranya Pondok Wan Mohammad, Bukit Chandan, Kuala Kangsar
(kini dikenali sebagai Madrasah Idrisiah), Pondok Tuan Hussien Al-Masudi (Kedah), Pondok Syeikh Ahmad al-Fatani (Bukit Mertajam) dan Pondok Tok Kenali (Kelantan). Setelah menamatkan pengajian, beliau bertugas sebagai guru agama di Perak.
Pada tahun 1924, beliau menyambung pengajian di Universiti Al-Azhar,
Mesir, dan berjaya memperoleh Ijazah 'Aliyah (tertinggi). Beliau
merupakan anak jati Perak pertama berjaya melanjutkan pengajiannya di
Makkah. Semasa berada di sana, beliau menyusun kamus Arab-Melayu atau
dikenali sebagai Kamus Al-Marbawi yang diterbitkan dalam tahun 1937 dan
telah diulang cetak lebih daripada 24 kali. Kamus ini pada mulanya
disusun oleh tiga orang iaitu beliau sendiri, Syeikh Juned Tola, dan Syeikh Tahir Jalaluddin.
Namun, ketika dua tokoh yang terakhir ini kembali ke tanah air, karya
itu diteruskan sendiri oleh Syeikh Idris al-Marbawi sebagai pengarang
kamus tersebut.
Anugerah dan sumbangan
Atas sumbangan dan jasa besar dalam keagamaan dan persuratan, Syeikh Idris dianugerahkan Ijazah Kehormat Doktor Persuratan Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM) pada 5 Julai 1980. Pada 1 Muharram 1408 Hijrah bersamaan 28 Ogos 1987, beliau diisytihar sebagai Tokoh Ma’al Hijrah Kebangsaan yang pertama.
Pada 19 April 1988, beliau telah dianugerahkan Pingat Ahli Mahkota Perak (AMP) oleh Sultan Perak, Paduka Seri Sultan Azlan Muhibbuddin Shah ibni Almarhum Yussuf Izzuddin Shah sempena hari keputeraan baginda.
Beliau adalah seorang tokoh ilmuan yang warak dan amat mementingkan
hubungan kekeluargaan. Orang ramai yang mengenali beliau ternyata amat
menyenangi dan menghormatinya. Keperibadian mulia di samping ketajaman
fikiran walaupun telah berusia 90-an, merupakan aset beliau yang amat
berharga. Penghayatan beliau terhadap ilmu, sifat rendah diri, di
samping sifat dahagakan ilmu yang dimiliki, tidak dapat dinafikan lagi.
Bahkan semasa diminta berucap setelah dianugerahkan Tokoh Ma’al
Hijrah, beliau dengan terus terang menyatakan yang beliau tidak layak
berucap di situ kerana merasakan dirinya masih kekurangan ilmu. Dalam
satu kejadian lain pula, beliau telah dilihat mengambil wudhu’ dengan
menggunakan air yang sangat minimum yang tidak habis segayung air.
Sepanjang hampir 60 tahun berada di Timur Tengah,
beliau banyak menjelajah dan menyaksikan pelbagai bentuk kebangkitan
Islam selain daripada menjalankan kerja berdakwah. Ini telah banyak
memberi kesedaran dan pengalaman berguna kepada beliau. Atas dasar ingin
melihat lebih ramai muda mudi memperolehi pendidikan yang sempurna,
beliau telah menggunakan wang ganjaran Tokoh Ma’al Hijrah untuk
membolehkan anaknya menubuhkan sebuah Kolej Pengajian Islam yang
dinamakan Kolej Idris Al-Marbawi Al-Islami di Ipoh, Perak. Tenaga pengajarnya terdiri daripada anaknya, Datin Hajjah Mariam bersama suaminya Dato' Sheikh Haji Mohd Ghazali Abd Wahid dan cucu-cucunya serta beberapa orang tenaga pengajar luar.
Meninggal
Walaupun belum puas mencurahkan bakti dan ilmu kepada seluruh umat
manusia, ternyata Allah SWT lebih menyayangi beliau. Beliau telah
kembali ke Rahmatullah ketika berusia 93 tahun pada hari Jumaat, 13
Oktober 1989, jam 8.30 pagi di Hospital Besar Ipoh, Perak. Jenazah
beliau disemadikan di Tanah Perkuburan Islam Kampung Lubok Merbau, Kuala
Kangsar, Perak, bersebelahan pusara isteri beliau, Khadijah binti
Mohamad Idham yang telah meninggal dunia 14 bulan sebelum itu. Beliau
telah meninggalkan seorang anak perempuan, tiga orang cucu dan tujuh
orang cicit yang tinggal di Malaysia. Di samping itu beliau telah
meninggalkan balu kedua, Hajjah Munirah binti Abdul Wahab yang menetap
di Mesir.
Hasil karya
- Kamus al-Marbawi
- Kitab Bahrul Mazi
- Tafsir Quran Al Marbawi
- Tafsir Surah Yasin
- Tafsir Nurul Yaqin
- Tafsir Fathul Qadir
- Kitab Bulughul Maram
- Kitab Jami'ul Ulum
- Usulul Islam
- Nizamul Hayah
- Mu'jamul Ka'inat ( 4 Jilid ) dan lain-lain.
Sumber : http://ms.wikipedia.org/wiki/Syeikh_Idris_al-Marbawi
